Soekaboemi.
1947 - Java. Geduldig staat de bevolking in te wachten. Door UNRRA en Rode Kruis worden duizenden stuks kleding verstrekt aan de inwoners der pas bevrijde gebieden.
De originele grondwet uit 1815,
stoffige VOC-verslagen, een zelfmoordbrief van een dubbelspion uit de Tweede
Wereldoorlog: de leerlingen hebben het allemaal met eigen ogen kunnen zien,
tijdens de excursie naar het Nationaal Archief in Den Haag.
Afgelopen
vrijdag togen wij met 69 leerlingen van klas 4 naar het Nationaal Archief in
Den Haag. Doel: primaire bronnen kritisch bestuderen met behulp van vragen als:
‘Is deze bron betrouwbaar?’, ‘Waarom wel/niet?’, ‘Vanuit welk perspectief is
deze primaire bron vervaardigd?’, ‘Hoe is deze bron te gebruiken voor
onderzoek?’.
De eerste
groep kreeg bronnen uit Nederlands-Indië voorgeschoteld. Een verzetspamflet, een
brief van een soldaat uit Indië, een 18e-eeuwse
kaart van het oude Banda, en een overzicht van de export naar Nederland. Na
kritisch brononderzoek ging de groep het depot in waar de eeuwenoude documenten
liggen opgeslagen. De rondleidster haalde voorzichtig de eeuwenoude paperassen
tevoorschijn; het stof kwam er letterlijk van af! ‘Wat valt jullie op aan de
naam van deze matroos?’, vroeg ze. ‘Een meisjesnaam!’, riep een leerling.
‘Precies! Deze matroos gaf zich op als man, maar tijdens de reis werd zij
ontmaskerd als vrouw.’ Hoe het met haar afliep? Een raadsel…
De groep trok verder langs de originele grondwet uit 1815 en het document dat
door velen als de geboorte-akte van Nederland wordt beschouwd: de Akte van
Verlatinghe.
De tweede
groep kreeg dossiers van Nederlanders tijdens WOII voor hun neus. Leerlingen
ontrafelden het mysterie van dubbelspion ‘King Kong’, een gespierde verzetsheld.
Hij hielp Canadese piloten onderduiken met gevaar voor eigen leven. Aan het
eind van de oorlog zou hij klusjes voor de Duitsers hebben gedaan, maar… King
Kong ontkende deze aanklacht klem. Leerlingen bekeken kritisch het rapport van de
politie, brieven van Canadese piloten die hem vrij pleitten, en zijn
zelfmoordbrief, die hij schreef in de gevangenis. Vraag aan de leerlingen was:
is hij schuldig? Welk document is het meest betrouwbaar? Hoe kun je deze
conclusie trekken? Een helse klus waar de leerlingen zich vol overgave op stortten.
Zijn primaire
bronnen saai? Nou, nee! Zo ondervonden leerlingen aan den lijve. Primaire
bronnen zijn spannend! De excursie naar het Nationaal Archief wordt dan
ook een jaarlijks terugkerende excursie.